3 Ayda, 6 Ayda Bir Güncellenen Linux Dağıtımları Hakkında

Bugün Facebook hesabım üzerinden bir arkadaşım Linux tabanlı işletim sistemleri hakkında “3 ayda bir yeni sürümlü işletim sistemi” diye yorum yaptı, ne amaçla bu yorumu yaptığı önemli değil. Konuya yabancı olan tipik Windows kullanıcılarına durumu şöyle açıklamak uygun olacak.

Önemli not: Yazının devamında Linux dağıtımlarının ve bu dağıtımları oluşturan yazılımların sürümlendirme politikalarından bolca bahsediyor olmama rağmen aynı zamanda karşılaştırma amaçlı olarak bir o kadar da Microsoft ve ürünlerinin bahsi geçiyor. Eğer bu konuya hassas birisiyseniz bu yazıyı tamamen atlamanızı öneririm.

Windows, en yalın haliyle Microsoft adlı şirketin tek başına ürettiği bir yazılım, bir işletim sistemi. Standart bir kurulum ile bu işletim sisteminde neler gelir? Sistem araçları, web tarayıcı, müzik/video oynatıcı, vs. Mesela tipik bir Windows XP kurulu bilgisayarı ele alalım. Bu bilgisayar üzerine kullanıcısı her ay Microsoft’un yayınladığı güncellemeleri kurar. Sonra bu kullanıcının canı video ve müzikler için Media Player kullanmak istemez, onun yerine VLC Player  kurar. Daha sonra bu kullanıcının arkadaşları daha iyi bir web için bilgisayara Mozilla şirketinin Firefox web tarayıcısını veya Google şirketinin Chrome web tarayıcısını kurar. Daha sonra bu kullanıcının abisi bilgisayarda iş yapmak için Eclipse geliştirme ortamını kurar. Yani tek bir şirketin sunduğu işletim sistemi üzerine çeşitli yazılım şirketlerinin ürünleri kurulur.

Bu bilgisayar kullanıcısı daha sonra tatile gider, askere gider, yurtdışına gider, yani birşey olur ama bu bilgisayar birkaç ay boyunca hiç açılmaz diye düşünelim. Bu kişi daha sonra bilgisayarının başına döndüğü zaman şöyle bir manzara ile karşılaşır:

• Windows için 23 kritik güncelleme bulundu.
• VLC player’ın 2.0.1 sürümü çıkmış, güncellemek ister misiniz?
• Firefox’un 13 sürümü çıkmış, güncellemek ister misiniz?
• Chrome’un 20 sürümü çıkmış, güncellemek ister misiniz?
• Eclipse’in Indigo kod adlı yeni sürümü çıkmış, güncellemek ister misiniz?
• [ … ] ‘ın [ …] sürümü çıkmış…..

Bu kullanıcı bu güncellemeleri isterse kurar, istemezse kurmaz. Kurması durumunda kullandığı yazılımların en yeni özelliklerine ve daha güvenli sürümlerini kullanmaya devam eder. Kurmamayı tercih ederse de bilgisayarı aynen olduğu gibi kullanmaya devam eder, tıkanıncaya kadar gelişmelerden geride kalır. En sonunda da Microsoft işletim sisteminin komple yeni sürümünü çıkartır, satın aldırtır. Mevcut sistem üzerine güncelleme yapılabiliyorsa ne güzel, yok yapılamıyorsa haydi Windows’un kurulu olduğu disk bölümüne format atıp herşeyi sıfırdan kur işin yoksa.

Şimdi gelelim Linux tabanlı işletim sistemlerinin 6 ayda bir sürüm atlamasının arkasında ne yattığına. Bu arada 6 ayda bir dediğime bakmayın, bunu Ubuntugiller yapıyor. Yoksa bunun Debian’ı var, Fedora’sı var… 6 ayda bir çıkartanı da var, yılda bir çıkartanı da var… Neyse. Linux tabanlı işletim sistemleri (Pardus, Ubuntu, Debian, Fedora, Arch………..) tek bir şirketin dört duvar arasında geliştirdikleri işletim sistemleri değildir. Az önce yukarıda saydığım farklı farklı yüzlerce şirketin ürünlerini bir araya getirip sunan işletim sistemleridir, birer “dağıtımdır”. Mesela tipik bir Windows kullanıcısı taze kurulum yaptıktan hemen sonra masaüstünde VLC, Firefox, Chrome vs gibi programların kısayollarını hazır görse nasıl sevinirdi di mi? İyi haber: biz Linux kullanıcıları bunları görüyoruz 🙂 Dolayısıyla Windows’taki Firefox’un aynısı Linux dağıtımlarında da var, başka yazılımların benzerleri Linux’ta da var. Bu yazılımların Windows için nasıl ki yeni sürümleri çıkıyorsa Linux dağıtımları için de yeni sürümleri çıkıyor. Tabi Linux dağıtımlarının temelinde yer alan kritik sistem yazılımlarının bizzat kendileri için de yeni sürüm çıkmamazlık yapmıyor, yani yukardaki örneğe ithafen örneğin “Ubuntu için 23 kritik güncelleme bulundu”.

2 paragraf yukarıdaki listeyi bilgisayarını 3-4 ay açmayan bir Linux kullanıcısı için uyarlarsak ortaya şöyle bir durum çıkıyor:

• Sisteminiz için 47 güncelleme bulundu.
• 34 adet sistem güncellemesi: […….]
• 13 adet yazılım güncellemesi: […….]

“E peki madem günü gününe Linux dağıtımlarına güncelleme çıkıyor, o halde niye Ubuntu her 6 ayda bir yeni sürüm çıkartıyor?”

Şöyle açıklayayım: Linux dünyasında bazı dağıtımlar “rolling release” modeliyle geliştirilmeye devam ederler, yani kendilerini oluşturan yazılımların her yeni sürümü çıktığında bunları bekletmeden anında kullanıcılara hazır hale getirirler. Mesela Debian’ın testing kanalı veya Arch Linux böyledir. Bazı dağıtımlar ise her yazılımın en son sürümünü habire takip etmektense sistemin yönetimini ve destek kolaylığını sağlamak açısından işletim sistemindeki yazılımların güncellemelerini kendi planlarındaki zaman dilimlerine bölerler ama tabii ki bu sırada kullanıcıları riske atacak olan kritik güncellemeleri de göz ardı etmezler. Yani atıyorum işletim sisteminin kritik güvenlik alt yapısını oluşturan openssl yazılımının mevcut sürümünde bulunan hatalarını kapatan yeni sürümü duyurulduğunda kullanıcılara anında sunulurken Firefox’un yeni özelliklere kavuşan 14 numaralı sürümü kullanıcılara sunulmayabilir ama 13 numaralı sürümde tespit edilen hataları kapatan 13.1 sürümü sunulabilir. Bu durumda bu 14 numaralı sürüme geçmek isteyenler ya bu sürümü kendileri elle kurmak, ya da dağıtımın 6 ay sonra çıkacak olan yeni sürümünü beklemek zorundalar.

Yani özetle aslında ortada farklı bir durum yok. Windows kullanıcıları da habire kendi kurdukları yazılımları güncelleyip birkaç senede bir bizzat işletim sistemini güncellerler, Linux kullanıcıları da habire kurulu yazılımların yeni sürümlerini bilgisayarlarına kurarlar. Microsoft sadece yavaş davrandığı ve Windows ile az sayıda yazılım geldiği için XP’den Vista’ya, Vista’dan 7’ye, 7’den 8’e geçerken çok mühim bir iş yaparmış gibi görünüyor. Eğer Microsoft’un mevcut sürümlendirme politikası olmasaydı Windows 7 kullanıcıları Windows 8’i beklemek zorunda kalmadan 1 yılı aşkın süredir Metro arayüzünü kullanıyor olurdu. Linux dağıtımlarında böyle bir kaygı yok. Linux dağıtımını oluşturan yüzlerce alt yazılımın her gün bir başkasının yeni sürümü çıkıyor, ortada belki 100 kat daha hızlı bir hareketlilik olduğu için Linux dağıtımlarının yeni sürümleri daha sık çıkıyor, hepsi bu.